Τιμήθηκε η μνήμη των Σκαλιωτών ηρώων στον πανηγυρίζοντα Ιερό Ναό Αγίας Παρασκευής Ζήρου.

Με μεγάλη λαμπρότητα και ιδιαίτερη συγκίνηση πανηγύρισε τη Δευτέρα 26 Ιουλίου 2021 ο παλαιός και ιστορικός μεταβυζαντινός Ιερός Ναός της Αγίας Παρασκευής Ζήρου Σητείας και, με αφορμή τη συμπλήρωση 200 ετών από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, τιμήθηκε η μνήμη των Σκαλιωτών εθνομαρτύρων που σφαγιάσθηκαν από τους Τούρκους κατακτητές μέσα στον ιερό και μαρτυρικό τόπο του πανηγυρίζοντος ναού. 

Ο Σεβ. Μητροπολίτης Ιεραπύτνης και Σητείας κ. Κύριλλος χοροστάτησε κατά την ακολουθία του Όρθρου, ευλόγησε τους άρτους και στη συνέχεια ιερούργησε και στο τέλος τέλεσε επιμνημόσυνη δέηση υπέρ των σφαγιασθέντων Σκαλιωτών εθνομαρτύρων, των οποίων τα λείψανα φυλάσσονται σε ειδική προθήκη του πανηγυρίζοντος ναού. 

Oμιλητής ήταν ο κ. Ιωάννης Καλαποδάκης, τ. Λυκειάρχης, ο οποίος εύγλωττα και γλαφυρά αναφέρθηκε στο χρονικό της θυσίας των Σκαλιωτών ηρώων. Όπως σημείωσε οι Σκαλιώτες «κατέφυγαν και κατοίκησαν στο ορεινό, φύσει οχυρό και δυσπρόσιτο μέρος, τα Σκαλιά, που βρίκονται περίπου στο μεσοστράτι Ζήρου και Ζάκρου, επειδή δεν ανεχόταν τις ωμότητες των Τούρκων κατακτητών και ιδιαίτερα των γενιτσάρων. Η φυσική διαμόρφωση του εδάφους των Σκαλιών φαίνεται ότι επέδρασε στό χαρακτήρα των κατοίκων του και τους κατέστησε μαχητικούς, ευερέθιστους και πολλές φορές σκληροτράχηλους. [...]  Αυτοί οι σκληροτράχηλοι και ανυπότακτοι Χαΐνηδες είχαν γίνει ο φόβος και ο τρόμος των Τούρκων, τους οποίους εκδικούνταν κάθε φορά που η συμπεριφορά τους απέναντι στους Χριστιανούς ήταν καταχρηστική και απάνθρωπη. Οι συνεχείς προσπάθειες των Τούρκων να εξοντώσουν τους Σκαλιώτες έπεφταν στο κενό. Στο αδιέξοδό τους ζήτησαν τη συνδρομή και βοήθεια του Σουλτάνου, ο οποίος έστειλε εκστρατευτικό σώμα από 200 άνδρες που αποβιβάστηκε στην Ζάκρο. Με απειλή το θάνατο εξανάγκασαν χριστιανό γνώστη της περιοχής να τους οδηγήσει στα Σκαλιά.  [...] Κοντά στο σούρουπο αποκαμωμένοι από την κούραση στρατοπέδευσαν στην περιοχή «Μαύρος Κάμπος», όπου και θα διανυκτέρευαν για να αναχωρήσουν το πρωί για τα Σκαλιά. Κουρασμένοι όπως ήταν αποκοιμήθηκαν και βρήκε ευκαιρία ο Χριστιανός να σπεύσει στα Σκαλιά και να ενημερώσει τους Σκαλιώτες, οι οποίοι δίχως καθυστέρηση έφθασαν στους στρατοπεδευμένους Τούρκους τους κατέσφαξαν και δε τόλμησαν ξανά να επιτεθούν στους Σκαλιώτες, των οποίων η θέση ισχυροποίηκε  και έγιναν οι αδιαμφισβήτητα κυρίαρχοι της περιοχής. 

Αυτό που δε μπόρεσαν να πετύχουν οι Τούρκοι με τη μετωπική σύγκρουση το πέτυχαν με την ανεύρεση προδότη. Ο παπα-Φραγκιάς ή Δράκος, ποιός ξέρει κάτω από ποιες συνθήκες και εκβιασμούς πείσθηκε να καλέσει τα Σκαλιώτικα παλικάρια για να μεταλάβουν των αχράντων μυστηρίων για εξαγνισμό της ψυχής τους. Τα 40 ή 70 κατ’ άλλους παλικάρια έφθασαν χαράματα στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής εδώ με υπόδειξη του ιερέα άφησαν τον οπλισμό τους έξω από την εκκλησία, οι Τούρκοι ακροβολισμένοι στους γύρω δρόμους εξόρμησαν και εγκλώβισαν τους Σκαλιώτες στο κλειστό χώρο της εκκλησίας και έτσι άοπλους τους κατέσφαξαν. Κατά την παράδοση ένας διασώθηκε που απασφάλισε το μικρό παράθυρο της νότιας πλευράς του ναού. Κατά την παράδοση το αίμα των Σκαλιωτών Ηρώων έφθασε μέχρι το πηγάδι του Χατζημουλά, που βρισκότανε στη νότια πλευρά του παλαιού υδραγωγείου της Ζήρου.

Τα ηρωικά παλικάρια έμειναν άκλαφτα και άταφα μέσα στην εκκλησία. Δεν ετόλμησαν οι δικοί τους να πλησιάσουν την περιοχή. Τα οστά τους φυλάσσονται σε οστεοφυλάκιο μέσα στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής. Η τύχη του προδότη ιερέα δεν ήταν καλύτερη, οι Τούρκοι τον έστειλαν να φέρει κλαδιά να ανάψουν τον παρακείμενο ξυλόφουρνο με το πρόσχημα να ζυμώσουν, άναψαν τα κλαδιά μέσα στον φούρνο έτσι μέσα στον πυρακτωμένο φούρνο πέταξαν και έκαψαν τον προδότη Ιερέα, επαληθεύοντας τη ρήση «την προδοσία πολλοί αγάπησαν μα τον προδότη κανείς». Φρικτός ο θάνατος του ιερέα του ταίριαζε μάλιστα και με το παραπάνω, μα φρικτότερη η σφαγή και ο αφανισμός των ηρώων Σκαλιωτών. Δεν τους ταίριαζε τα σώματα που έμειναν άψυχα μα οι ψυχές τους αδούλωτες και ακατάλυτες, μας εμπνέουν και μας καθοδηγούν.

Η χρονολογία που έλαβε χώρα η σφαγή των Ηρώων Σκαλιωτών τοποθετείται γύρω στο 1750 με πολλές χρονολογικές διαφοροποιήσεις των ανθρώπων που ασχολήθηκαν με το ιστορικό γεγονός, όπως ο Μουρέλλος, ο Εμμ. Αγγελάκης, ο Μιχ. Καταπότης, ο Ν. Παπαδάκης, ο Εμμ. Κουτσαντωνάκης, ο Κων/νος Φραγκούλης (Ανταίος) αλλά και εμείς οι ντόπιοι μέσα από τις διηγήσεις των παπουδογιαγιάδων μας που γεννήθηκαν πολύ πριν το 1900».

Στο τέλος της Αρχιερατικής Θείας Λειτουργίας ο Σεβ. Μητροπολίτης κ. Κύριλλος τόνισε ότι μαζί με την εορτή της μνήμης της Αγίας Οσιοπαρθενομάρτυρος Παρασκευής επιτελούμε τη μνήμη και των Σκαλιωτών μαρτύρων, η θυσία των οποίων προβάλλει ιδιαίτερα επίκαιρη φέτος που συμπληρώθηκαν 200 χρόνια από την έναρξη της επανάστασης για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού και την εθνική παλιγγενεσία. Χάρη σε αυτούς και όλους όσοι θυσιάστηκαν «για του Χριστού την πίστη την αγία και της πατρίδος την ελευθερία», εμείς σήμερα απολαμβάνουμε το αγαθό της ελευθερίας. Ακολούθησε η κατάθεση στεφάνων από τους εκπροσώπους των τοπικών Αρχών ενώπιον της προθήκης των μαρτυρικών οστών των Ηρώων εντός του ιερού Ναού και τέλος μετά από παρότρυνση του Σεβ. εψάλη από όλο το εκκλησίασμα ο Εθνικός Ύμνος.

Στην Αρχιερατική Θεία Λειτουργία και στην επιμνημόσυνη δέηση που ακολούθησε παρέστησαν ο Αντιδήμαρχος Σητείας κ. Νικόλαος Μακρυνάκης, ο Περιφερειακός Σύμβουλος κ. Γεώργιος Τσιφετάκης, η Πρόεδρος της Τοπικής Κοινότητας Ζήρου κ. Αλεξάνδρα Παπαθανασάκη, ο Διοικητής της 11ης Μ.Σ.Ε.Π. Ζήρου Επισμηναγός κ. Ιωάννης Παπαδάκης και ο εκπρόσωπος του Ανώτατου Διοικητή Φρουράς Ν. Λασιθίου Αντιπλοίαρχος κ. Κων/νος Παθιάκης, ο Πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Ζήρου κ. Καζαναράκης, αρκετοί ενορίτες και άλλοι ευσεβείς χριστιανοί της περιοχής.