Κατηχητήριος Λόγος της Αυτού Θειοτάτης Παναγιότητος, του Οικουμενικού ημών Πατριάρχου κ.κ. ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΥ, για την έναρξη της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής 2024

+ Β Α Ρ Θ Ο Λ Ο Μ Α Ι Ο Σ
ΕΛΕῼ ΘΕΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ - ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ
ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΠΑΝΤΙ Τῼ ΠΛΗΡΩΜΑΤΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ, ΧΑΡΙΣ ΕΙΗ ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΗ
ΠΑΡΑ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΚΑΙ ΚΥΡΙΟΥ ΗΜΩΝ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ,
ΠΑΡ᾿ HΜΩΝ ΔΕ ΕΥΧΗ, ΕΥΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΣΥΓΧΩΡΗΣΙΣ
* * *

Τιμιώτατοι αδελφοί Αρχιερείς και τέκνα εν Κυρίω ευλογημένα,
Η χάρις του Θεού της αγάπης μας ηξίωσε και πάλιν να εισέλθωμεν εις την ψυ-χωφελή περίοδον του Κατανυκτικού Τριωδίου και να φθάσωμεν εις την Αγίαν και Με-γάλην Τεσσαρακοστήν, εις το πλήρες άνωθεν δωρημάτων και σταυροαναστασίμου ευφροσύνης στάδιον των ασκητικών αγώνων. Κατά το ευλογημένον αυτό διάστημα αποκαλύπτεται ευκρινώς ο πνευματικός πλούτος και ο δυναμισμός της εκκλησιαστικής ζωής και η σωτηριολογική αναφορά όλων των εκφάνσεών της.

Πολλά εδιδάχθημεν ήδη εκ της αδιεξόδου και αυτοδικαιωτικής υπερηφανίας του Φαρισαίου, εκ του αγόνου ηθικισμού και της σκληροκαρδίας του πρεσβυτέρου υιού της παραβολής του ασώτου και εκ της αναλγησίας και της καταδίκης εκείνων, οι οποίοι ηδιαφόρησαν δια τους πεινώντας, τους διψώντας, τους ξένους, τους γυμνούς, τους ασθενείς και τους εν φυλακή «ελαχίστους αδελφούς» του Κριτού. Εφανερώθη δε εις όλους μας η αξία και η ισχύς της ταπεινώσεως και της μετανοίας, της συγχωρητικότητος και της ελεημοσύνης, στάσεων, εις την καλλιέργειαν των οποίων μας καλεί με έμφασιν η Εκκλησία κατά την αρχομένην περίοδον.

Η Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή είναι καιρός ευπρόσδεκτος πνευματικής, ψυχικής και σωματικής καθάρσεως και γυμνασίας, διερχομένων, ως ηκούσαμεν εις την προ ολίγου αναγνωσθείσαν ευαγγελικήν περικοπήν, δια μέσου της νηστείας, η οποία δεν επιτρέπεται να τηρήται «προς το θεαθήναι τοις ανθρώποις», καθώς και δια της συγχωρητικότητος προς τους αδελφούς: «Εάν αφήτε τοις ανθρώποις τα παραπτώματα αυτών, αφήσει και υμίν ο Πατήρ υμών ο ουράνιος»¹. Αυτό εξ άλλου ομολογούμεν καθ᾿ ημέραν εις την Κυριακήν προσευχήν με το «ως και ημείς αφίεμεν τοις οφειλέταις ημών»².

Χθες, Σάββατον της Τυροφάγου, η Εκκλησία ετίμησε την μνήμην των εν ασκήσει λαμψάντων Αγίων ανδρών και γυναικών. Οι Άγιοι δεν είναι μόνον πρότυπα των πιστών εις τον καλόν αγώνα της εν Χριστώ και κατά Χριστόν ζωής, αλλά και συνοδοιπόροι, φίλοι και αρωγοί εις τον ασκητικόν δόλιχον της νηστείας, της μετανοίας και της ταπεινώσεως. Δεν είμεθα μόνοι εις την προσπάθειάν μας, αλλά έχομεν ευδοκούντα και ευλογούντα τον Θεόν και συμπαραστάτας τους Αγίους και τους Μάρτυρας, μεσίτριαν δε υπέρ πάντων ημών προς Κύριον την Αγιόπρωτον Θεοτόκον. Η αγιότης είναι τεκμήριον της δυνάμεως της χάριτος του Θεού και της συνεργίας του ανθρώπου, εν τη Εκκλησία, δια της μετοχής εις τα ιερά μυστήρια και δια της τηρήσεως των θείων προσταγμάτων. Δεν υπάρχει «αδάπανος ευλάβεια» και «εύκολος Χριστιανισμός», ούτε «πλατεία πύλη» και «εύχωρος οδός», απάγουσαι προς την ουράνιον Βασιλείαν³.

Η Εκκλησία συνεχώς μας υπενθυμίζει ότι η σωτηρία δεν είναι ατομικόν, αλλά εκκλησιαστικόν γεγονός, κοινόν άθλημα. Κατά την θεοσκέπαστον Αγίαν και Μεγάλην Τεσσαρακοστήν, αποκαλύπτεται η καθοριστική δια την πνευματικήν ζωήν του πιστού σημασία της μετοχής εις την ζωήν της κοινότητος, εις την χριστιανικήν οικογένειαν και την ενορίαν η, αντιστοίχως, εις το μοναστικόν κοινόβιον. Επιθυμούμεν να εξάρωμεν την λειτουργίαν της χριστιανικής οικογενείας ως κοινότητος ζωής δια την βίωσιν της πνευματικότητος της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Ο εν Αγίοις προκάτοχος της ημών Μετριότητος Ιωάννης ο Χρυσόστομος απεκάλεσε την οικογένειαν «Εκκλησίαν μικράν»⁴. Όντως, εις την οικογένειαν συντελείται εκκλησιοποίησις της υπάρξεώς μας, αναπτύσσεται η αίσθησις του κοινωνικού και κοινοτικού χαρακτήρος του ανθρωπίνου βίου και της εν Χριστώ ζωής, η αγάπη, ο αλληλοσεβασμός και η αλληλεγγύη, βιούνται η ζωή και η χαρά της συμβιώσεως ως θεία δωρεά. Η κοινή προσπάθεια εφαρμογής του εκκλησιαστικού κανόνος και του ήθους της νηστείας εν τω πλαισίω της οικογενείας, αναδεικνύει τον χαρισματικόν χαρακτήρα της ασκητικής βιοτής και, ευρύτερον, την βεβαιότητα ότι όλα τα αληθή, τα σεμνά και τα δίκαια εις την ζωήν μας προέρχονται άνωθεν, ότι, παρά την ιδικήν μας συνεργίαν και συμβολήν, υπερβαίνουν, εν τέλει, το ανθρωπίνως εφικτόν και τα ανθρώπινα μέτρα. Εξ άλλου, η κοινότης του βίου, η ου ζητούσα τα εαυτής προς αλλήλους αγάπη και η συγχωρητικότης δεν αφήνουν χώρον εις τον δικαιωματισμόν και την αυταρέσκειαν. Έκφρασιν αυτού του πνεύματος «κοινής ελευθερίας» και ευχαριστιακού ασκητισμού αποτελεί η αδιάσπαστος σύνδεσις νηστείας, φιλανθρωπίας και μετοχής εις την ενοριακήν και λειτουργικήν ζωήν της Εκκλησίας. Η βίωσις του «σαρακοστιανού κλίματος» εις την χριστιανικήν οικογένειαν οδηγεί εις το βάθος της αληθείας της εκκλησιαστικής εμπειρίας και αποτελεί κοιτίδα και αφετηρίαν χριστιανικής μαρτυρίας εις την εκκοσμικευμένην σύγχρονον κοινωνίαν.

Εύχεσθε, αδελφοί και τέκνα, να διατρέξωμεν άπαντες με ένθεον ζήλον το στάδιον της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής εν νηστεία και μετανοία, εν προσευχή και κατανύξει, ειρηνεύοντες εν εαυτοίς και μετ᾿ αλλήλων, κοινωνούντες την ζωήν, αναδεικνυόμενοι «πλησίον» των εν ανάγκαις εν έργοις φιλανθρώποις, συγχωρούντες αλλήλοις και δοξολογούντες εν παντί το υπερουράνιον όνομα του Θεού του ελέους, δεόμενοι Αυτού όπως ευδοκήση να φθάσωμεν κεκαθαρμέναις διανοίαις την Αγίαν και Μεγάλην Εβδομάδα και να προσκυνήσωμεν εν χαρά και αγαλλιάσει την λαμπροφόρον Ανάστασίν Του. 

Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή ͵βκδʹ (2024)

† Ο Κωνσταντινουπόλεως ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΣ
διάπυρος προς Θεόν ευχέτης πάντων υμών

___________________________________________
¹Ματθ. στʹ, 14.
²Ματθ. στʹ, 12.
³Πρβλ. Ματθ. ζʹ, 13-14.
⁴Ι. Χρυσοστόμου, Υπόμνημα εις της προς Εφεσίους επιστολήν, κ΄ PG 162,143.