Το κρανίο, ο Άγιος Μακάριος και η Εκκλησία… του π. Χαρ. (Λίβυος) Παπαδόπουλου

π. Χαρ. (Λίβυος) Παπαδόπουλος

Σε ένα από τα κείμενα του Αγ. Μακαρίου του Αιγυπτίου, σώζεται η εξής ιστορία, την οποία διηγήθηκε ο ίδιος ο Άγιος, και αφορά τις συνθήκες της κόλασης:

«Περπατώντας κάποια φορά στην έρημο, βρήκε παραπεταμένο πάνω στο χώμα ένα κρανίο νεκρού. Το κούνησε λίγο με το φοινικένιο ραβδί του, λέγοντάς του:
-Συ, ποιος είσαι; Αποκρίσου με.
 

Το κρανίο του μίλησε και είπε:
-Εγώ ήμουν αρχιερέας των ειδωλολατρών που παρέμειναν σ’ αυτόν τον τόπο, κι εσύ είσαι ο αββάς Μακάριος που έχεις μέσα σου το Άγιο Πνεύμα.
Όποια ώρα λοιπόν σπλαχνίζεσαι αυτούς που είναι στην κόλαση, παρηγορούνται λίγο.
 

Τον ρωτάει ο αββάς Μακάριος:
-Και τί λογής παρηγοριά έχουν;
 

Και απαντά το κρανίο:
-Όση είναι η απόσταση μεταξύ ουρανού και γης, τόση είναι η φωτιά κάτω από μας. 

Καθώς λοιπόν στεκόμαστε μέσα στη φωτιά από το κεφάλι ως τα πόδια, δεν είναι δυνατόν ο ένας να δει το πρόσωπο του άλλου, γιατί η ράχη του ενός είναι κολλημένη στη ράχη του άλλου. 

Όταν όμως προσεύχεσαι για μας, βλέπουμε λίγο ο ένας τον άλλο, όση ώρα διαρκεί η προσευχή.

Έκλαψε τότε ο Γέροντας και είπε:
-Αλίμονο στην ημέρα που γεννήθηκε ο άνθρωπος, εάν αυτή είναι η παρηγοριά της κόλασης».

Είναι φανερό από την παραπάνω διήγηση του Αγίου Μακαρίου, ότι η κόλαση φανερώνεται ως αιώνια μοναξιά. Δηλαδή αδυναμία να συναντηθώ με τον άλλον, να κοινωνήσω του προσώπου και της παρουσίας του. Όποιος στην ζωή αυτή έχει έστω και ελάχιστα βιώσει την μοναξιά γνωρίζει ότι αυτή έχει την γεύση της κόλασης. Άνθρωποι μονάχοι, τόσο από την σκληροκαρδία και αδιαφορία των συνανθρώπων τους, όσο κι από την δική τους εγωιστική στάση ζωής που απομάκρυνε όσους με αγαθές προθέσεις θέλησαν να τους πλησιάσουν, ομολογούν ότι η έλλειψη του άλλου στην ζωή τους υπήρξε η πιο φρικτή κόλαση.

Ο άνθρωπος δεν μπορεί ολοκληρωθεί έξω από την κοινωνία και την επαφή με τον άλλον. Και τούτο διότι είναι πλασμένος «κατ’ εικόνα Θεού». Δηλαδή φέρει μέσα του τον τρόπο της Αγίας Τριάδος. Στην κοινωνία της Αγ. Τριάδος κανένα πρόσωπο δεν μπορεί να υπάρξει δίχως της παρουσία του άλλου. Διότι είναι η σχέση εκείνη που διαμορφώνει τα πρόσωπα. Δηλαδή ο Πατήρ είναι πατέρας σε σχέση με τον Υιό, το ίδιο και το Άγιον Πνεύμα. Αυτό σημαίνει για όλους εμάς τους ανθρώπους ότι δεν μπορούμε να υπάρξουμε έξω από σχέση. Είμαστε υπάρξεις και όντα σε σχεσιακά,  κοινωνικά, με δίψα για την παρουσία του άλλου και του Άλλου. Στην μοναξιά αρρωσταίνουμε και πεθαίνουμε.

Η μοναξιά όμως δεν αναφέρεται μονάχα στην σωματική απουσία του άλλου. Η πιο φρικτή μοναξιά είναι με τους πολλούς. Μπορεί γύρω μας να είναι δεκάδες άνθρωποι κι όμως εμείς να αισθανόμαστε βαθιά μόνοι. Γιατί η παρουσία των πολλών δεν σημαίνει αυτομάτως επαφή, άγγιγμα, κατανόηση και κοινωνία. 

Στην Αγία Τριάδα, της οποίας όπως είπαμε είμαστε εικόνα, η ενότητα διατηρείται εν ελευθερία και αγάπη. Αυτό σημαίνει για εμάς τους ανθρώπους, ότι η μοναξιά συντρίβεται όχι εκεί που απλά υπάρχουν πολλοί, αλλά εκεί που υπάρχει αγάπη, ελευθερία, σχέση και κοινωνία με απόλυτο σεβασμό στην ετερότητα. Διότι αυτό είναι το πρότυπο ζωής της Αγ. Τριάδος, η κοινωνία που δεν συντρίβει την μοναδικότητα των προσώπων.

Θα πω ένα απλό παράδειγμα από την εκκλησιαστική ζωή. Σε ένα ναό όπου τελείται η Θ. Λειτουργία μπορεί να υπάρχουν εκατό άνθρωποι. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι αυτομάτως ή μαγικώ τω τρόπω, επειδή αυτοί οι άνθρωποι είναι μέσα στο ναό, πραγματώνουν και το γεγονός της Εκκλησίας. Διότι αυτό για να συμβεί πρέπει να υπάρξει μεταξύ τους κοινωνία αγάπης και ελευθερίας. Η Θ. Λειτουργία σαφέστατα και δημιουργεί ενότητα μεταξύ των πιστών αλλά και την προϋποθέτει. Δε μπορούν άνθρωποι, οι οποίοι αδιαφορούν και δεν μετέχουν με κάποιο τρόπο ο ένας στην ζωή του άλλου, να αποτελέσουν σώμα Χριστού και εκκλησιαστική κοινότητα. Αντιθέτως, για να μετέχουμε στην Θ. Ευχαριστία θα πρέπει να προηγηθεί η διάθεση, η πρόθεση, η μετοχή στη ζωή του άλλου, ώστε το Άγιον Πνεύμα ερχόμενο στο Μυστήριο να καταστήσει δυνατή και ζωντανή την ένωση μεταξύ μας.

Ας μην ξεχνάμε ότι η Θ. Λειτουργία είναι πρόγευση της μελλούσης ζωής, των εσχάτων της Βασιλείας Του Θεού. Δηλαδή της κατάστασης εκείνη όπου πάντες θα είμαστε αγαπητικά ενωμένοι με κέντρο τον Χριστό. Στην Θεία Λειτουργία που είναι η ταυτότητα της Εκκλησίας, δεν χωράει κανενός είδους διαίρεση και μοναξιά. Άλλωστε ας μην μας διαφεύγει κάτι πολύ σημαντικό, ότι η παρουσία του Άγιου Πνεύματος, το οποίο και συγκροτεί το θεσμό, το σώμα της Εκκλησίας, όπου φανερώνεται διαμορφώνει υπαρκτικές καταστάσεις: 1) Δημιουργεί κοινότητα διαρρηγνύοντας τον ατομικισμό, 2) φέρει ελευθερία, 3) τα έσχατα στην ιστορία, και 4) ενώνει τους πολλούς και διαιρεμένους σε ένα, σε σώμα Χριστού.

Άρα κάθε μορφή διαίρεσης και ατομοκρατίας, εντός της εκκλησίας, δεν μπορεί να είναι καρπός του Αγίου Πνεύματος. Με απλά λόγια δεν είναι Εκκλησία.

Συμπερασματικά η διήγηση με το κρανίο του ειδωλολάτρη από την ζωή του Αγίου Μακαρίου, φανερώνει ότι η κόλαση και ο παράδεισος δεν είναι απλά ένας τόπος, αλλά κυρίως ένας τρόπος υπάρξεως. Η κόλαση είναι η απουσία του άλλου και του Άλλου από τη ζωή μου. Η αδυναμία μου να ελευθερωθώ από το φόβο που μου προκαλεί ο άλλος. Αναφέρει ο Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης: «η ουσία της αμαρτίας είναι ο φόβος του Άλλου, πράγμα που αποτελεί μέρος της απόρριψης του Θεού. Εφόσον η επιβεβαίωση του «εαυτού» μας πραγματοποιείται μέσω της απόρριψης και όχι της αποδοχής του Άλλου- αυτό επέλεξε ελεύθερα να κάνει ο Αδάμ- δεν είναι πάρα  φυσιολογικό και αναπόφευκτο ο άλλος να γίνει ο εχθρός και απειλή. Η συμφιλίωση με τον Θεό είναι αναγκαία προϋπόθεση με την συμφιλίωση με οποιανδήποτε άλλον…Το γεγονός ότι ο φόβος του άλλου ενυπάρχει παθολογικά στην ύπαρξή μας καταλήγει στον φόβο όχι μόνο του άλλου, αλλά και κάθε ετερότητας».

Οπότε ο παράδεισος είναι η δυνατότητα να αγαπώ, να κοινωνώ, να μοιράζομαι τον βίο μου, τις χαρές και λύπες, τα βάσανα και δοκιμασίες, τις ευλογίες ή χαρίσματα μου, με τον συνάνθρωπο και τον Θεό μου. Όταν αγαπώ, κοινωνώ και ενώνομαι, τότε γεύομαι τον παράδεισο. Αυτό βέβαια στην παρούσα φάση ζωής δεν είναι ούτε απλό ούτε εύκολο. Χρειάζεται άσκηση και άρση του Σταυρού, ως πάλη με το κακό που ελλοχεύει μέσα μας και στη ζωή γενικότερα. Η άσκηση με τη μετοχή στην Θεία Ευχαριστία, στο σώμα της Εκκλησίας, διαμορφώνει μια ζωή που προγεύεται την δόξα και θέα της Βασιλείας του Θεού. Η Βασιλεία δεν είναι ακόμη εδώ, γι’ αυτό και δεν παύουμε ούτε στιγμή να την ζητάμε, να την περιμένουμε, ως όντα που διψάνε τα έσχατα. Όμως, γευόμαστε τους ιριδισμούς αυτής, λάμψεις μικρές αλλά μεταμορφωτικές για την ύπαρξή μας. Βλέπουμε, βιώνουμε και προγευόμαστε αυτό που είναι εδώ και συγχρόνως έρχεται. Αυτή ήταν η αρχαία στάση ζωής των Χριστιανών, μια βαθιά δίψα του Ερχόμενου. 

Πηγή:https://antifono.gr